Cross-site scripting (XSS) to jedno z najpowszechniejszych zagrożeń, które dotyczy stron internetowych. Technika polega na wstrzykiwaniu złośliwego kodu do stron i aplikacji webowych, co może prowadzić do kradzieży danych, przejęcia sesji użytkownika, czy nieautoryzowanego dostępu do systemu. Ze względu na powszechność zagrożenia warto jest wiedzieć, na czym polega cross site scripting, czym jest wstrzyknięcie XSS, oraz poznać mechanizmy, które pomagają się przed nimi chronić.
Czym jest cross-site scripting w cyberbezpieczeństwie?
Cross-Site Scripting (XSS), znany także jako „skrypty między witrynami,” to typ cyberataku, który polega na umieszczeniu złośliwego kodu w treści strony internetowej, który potem odczytywany i wykonywany jest przez przeglądarkę innej osoby, by umożliwić atakującemu wykonanie różnych nieautoryzowanych działań. Przede wszystkim pozwala atakującemu na przejęcie kontroli nad niektórymi funkcjami strony, wyświetlanie fałszywych informacji lub podszywanie się pod autentyczne elementy strony w celu wprowadzenia użytkowników w błąd. Złośliwy kod może również sprawić, że haker dokona kradzieży haseł i innych danych logowania osoby odwiedzającej stronę.
Na czym polega XSS w praktyce? Cyberprzestępcy podejmując się tego ataku, manipulują kodem tak, aby zaczął on działać w momencie kiedy osoba otwiera daną stronę internetową, dzięki czemu zazwyczaj dochodzi zmiany wyświetlanej treści strony lub przekierowanie ofiary na fałszywą stronę internetową. Ataki te mogą się wiązać również z kradzieżą cookies lub nawet przejęciem kontroli nad kontem użytkownika.
Obecność “cross” w nazwie odzwierciedla sposób, w jaki kod przemieszcza się pomiędzy różnymi witrynami. Celem takiego ataku jest więc złamanie zabezpieczeń przeglądarki i wykorzystanie uzyskanych uprawnień w innym kontekście, co stwarza zagrożenie dla użytkowników oraz ich danych.
Jakie są trzy główne typy ataków XSS
Ataki Cross-Site Scripting (XSS) mogą przyjmować różnorodne formy, w zależności od zastosowanej techniki oraz celu, jaki chce osiągnąć atakujący. Najczęściej wyróżnia się jednak trzy główne typy ataków XSS, które są jednocześnie najpopularniejsze w praktyce. Każdy z tych typów ma swoją specyfikę i różni się sposobem działania oraz metodą wykorzystania luk w zabezpieczeniach strony, co sprawia, że ich zrozumienie jest kluczowe dla skutecznej ochrony aplikacji internetowych.
Przechowywany XSS
Persistent / Stored (Przechowywany) Cross-Site Scripting (Stored XSS) to jeden z najgroźniejszych rodzajów ataków XSS. Polega na trwałym umieszczeniu złośliwego kodu (skryptu) w bazie danych aplikacji, co oznacza, że kod ten będzie wielokrotnie wykonywany przy każdym odwołaniu do zainfekowanych danych, np. w sekcji komentarzy czy opiniach. Jeśli strona internetowa nie jest odpowiednio zabezpieczona, haker może wstrzyknąć złośliwy kod, który przetrwa na serwerze i automatycznie uruchomi się za każdym razem, gdy użytkownik wyświetli zainfekowaną treść.
Najczęściej tego typu atak przeprowadzany jest poprzez formularze, pola komentarzy lub sekcje opinii, gdzie użytkownicy mogą wprowadzać tekst. W efekcie każdy odwiedzający stronę może nieświadomie uruchomić złośliwy skrypt w swojej przeglądarce, co umożliwi hakerowi m.in. kradzież danych, przejęcie sesji czy wykonanie innych niepożądanych działań. Atak ten jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ użytkownicy nie są świadomi, że złośliwy kod działa w tle, a skutki ataku mogą rozprzestrzenić się na szeroką grupę osób.
Odbity XSS
Reflected XSS (Odbity) to jeden z najczęściej spotykanych typów ataków XSS. Złośliwy kod jest dodawany do linku lub formularza, który użytkownik wysyła do serwera. Zamiast być zapisanym w bazie danych, kod jest „odbity” – zostaje dołączony do odpowiedzi, którą serwer zwraca użytkownikowi, najczęściej w postaci strony internetowej lub komunikatu.
Cyberprzestępcy wykorzystują różne metody socjotechniczne, aby nakłonić ofiarę do kliknięcia złośliwy link. Gdy to nastąpi, złośliwy kod zostaje uruchomiony w jej przeglądarce, co może prowadzić do przejęcia danych logowania, sesji użytkownika lub innych niepożądanych działań. Odbity XSS jest atakiem nietrwałym, ponieważ kod nie jest zapisywany w bazie danych, a działa tylko w czasie jednej interakcji z serwerem.
Ten typ ataku jest szczególnie popularny na serwisach społecznościowych, forach internetowych i innych platformach, gdzie użytkownicy często klikają w linki, nie zwracając uwagi na potencjalne zagrożenia. Dzięki temu atakujący mogą dotrzeć do szerokiej grupy użytkowników, wykorzystując zaufanie, jakie ludzie pokładają w popularnych witrynach.
XSS oparty na DOM
DOM-based XSS jest bardziej zaawansowaną formą ataku XSS, który występuje, gdy strona internetowa zapisuje dane bezpośrednio do modelu Document Object Model (DOM) w przeglądarce użytkownika. Te dane są następnie przetwarzane przez aplikację internetową i wyświetlane na stronie. Jeśli zabezpieczenia aplikacji są niewystarczające, haker może wstrzyknąć złośliwy kod, który zostanie zapisany w DOM. W momencie, gdy użytkownik ponownie odwiedza stronę, kod ten uruchomi się automatycznie, co może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak kradzież danych lub przejęcie sesji.
W odróżnieniu od innych typów XSS, dane w przypadku DOM-based XSS nigdy nie trafiają na serwer, co sprawia, że wykrycie ataku staje się znacznie trudniejsze. Hakerzy wykorzystują w tym przypadku podatności w kodzie strony, które pozwalają na manipulację danymi po stronie klienta. Atak ten najczęściej dotyczy elementów takich jak adresy URL – zwłaszcza fragmenty zakotwiczone, oraz nagłówki referer, które mogą zawierać złośliwy ładunek. Dzięki temu atakujący mogą skutecznie omijać zabezpieczenia serwera i infekować przeglądarki użytkowników bezpośrednio, co stanowi poważne wyzwanie dla twórców aplikacji webowych.
Ataki XSS – przykłady
Historycznie pierwsze przypadki cross-site scripting odnotowano już w połowie lat 90. Początkowo błędy/ podatności te nie były szeroko rozumiane ani traktowane poważnie, aż do 1999 roku, w którym Jeff Forristal, opublikował opis problemu w swoim raporcie. Rozwój Internetu sprawił, że techniki xss stały się coraz bardziej popularne i coraz bardziej wyrafinowane.
Niektóre z najbardziej spektakularnych i głośnych ataków XSS stały się szeroko omawiane ze względu na ich ogromną skalę, poważne konsekwencje dla użytkowników oraz wykorzystanie luk w zabezpieczeniach w popularnych platformach internetowych. Ataki te miały dalekosiężne skutki, w tym kompromitację danych osobowych, kradzieże tożsamości, a także wpływ na reputację i zaufanie do wielkich serwisów internetowych.
Atak XSS na Twittera w 2010 roku
W 2010 roku na Twitterze odkryto lukę XSS, która pozwalała cyberprzestępcom rozprzestrzeniać złośliwy kod. Wykorzystując tę lukę, atakujący mogli wstrzykiwać kod JavaScript do tweetów, który aktywował się, gdy użytkownicy najeżdżali kursorem na zainfekowany tweet. W wyniku tego kod automatycznie retweetował zainfekowane wpisy, co prowadziło do szybkiego rozprzestrzeniania się ataku na innych użytkowników. Ten efekt kuli śnieżnej zainfekował tysiące kont, powodując chaos na platformie. Incydent zmusił Twittera do natychmiastowego wprowadzenia bardziej zaawansowanych mechanizmów ochrony przed atakami XSS, aby zapobiec podobnym incydentom w przyszłości.
Bug XSS na Facebooku w 2011 roku
Ten incydent był jednym z najbardziej poważnych ataków XSS na Facebooka. Robak XSS wykorzystywał lukę w zabezpieczeniach JavaScriptu, umożliwiając atakującym wstrzyknięcie złośliwego kodu bezpośrednio na tablice użytkowników serwisu. Gdy ofiara kliknęła zainfekowany link, robak automatycznie uruchamiał skrypt, który publikował zainfekowaną treść na tablicy użytkownika bez jego zgody ani wiedzy. Zainfekowany post następnie rozprzestrzeniał się na tablicach znajomych ofiary, co pozwalało na błyskawiczne rozprzestrzenianie wirusa w obrębie sieci społecznościowej. W niektórych wersjach ataku użytkownik mógł zostać przekierowany na fałszywe strony, co narażało go na dodatkowe ryzyko związane z phishingiem. Incydent ten uwydatnił powagę problemu związanego z bezpieczeństwem platform społecznościowych i skłonił Facebooka do wprowadzenia bardziej zaawansowanych mechanizmów ochrony przed atakami XSS.
Atak XSS na Google w 2017 roku
Atak ten uwydatnił nie tylko poważną lukę w zabezpieczeniach giganta, ale także ukazał, jak niebezpieczne mogą być podatności typu XSS, zwłaszcza w kontekście dużych platform przetwarzających codziennie miliony danych użytkowników. W 2017 roku odkryto lukę XSS w jednej z usług Google, która umożliwiła atakującym wstrzyknięcie złośliwego kodu JavaScript na strony dostępne dla użytkowników. Był to klasyczny przypadek ataku Stored XSS, w którym złośliwy skrypt był zapisywany na serwerze i wykonywany za każdym razem, gdy użytkownik odwiedzał zainfekowaną stronę. Atak polegał na wykorzystaniu błędu w sposobie przetwarzania danych wejściowych przez Google, które nie były odpowiednio filtrowane przed zapisaniem. Dzięki precyzyjnej manipulacji kodem JavaScript i HTML, atakujący byli w stanie wstrzyknąć złośliwy skrypt, który następnie był automatycznie uruchamiany, gdy użytkownicy odwiedzali zainfekowaną stronę. Incydent ten podkreślił konieczność jeszcze większej staranności przy implementacji zabezpieczeń w usługach przetwarzających ogromne ilości danych.
Jak ochronić się przed Cross-site scripting
Ochrona przed atakami Cross-Site Scripting (XSS) jest kluczowa zarówno dla deweloperów tworzących aplikacje internetowe, jak i dla użytkowników końcowych. Aby zminimalizować ryzyko, warto wdrożyć środki zapobiegawcze. Jednym z najważniejszych kroków jest stosowanie tzw. „whitelist” (listy dozwolonych znaków), która pozwala na walidację i filtrowanie wszystkich danych wejściowych. Dzięki temu możemy upewnić się, że do aplikacji trafiają jedynie bezpieczne dane, a potencjalnie niebezpieczne znaki lub skrypty są blokowane.
Aby zapobiec niepożądanemu wykonaniu skryptów w kodzie HTML, należy stosować techniki kodowania i escapingu (bezpieczne traktowanie potencjalnie niebezpiecznych treści, takich jak URL-e czy identyfikatory HTML), które zapewniają, że dane użytkownika są traktowane jako zwykły tekst, a nie kod. Dobrą praktyką jest unikanie wprowadzania zmiennych bezpośrednio w kodzie JavaScript. Escapowanie danych jest kluczowe, ponieważ sprawia, że ewentualne wstrzyknięte dane nie zostaną potraktowane jako część skryptu, a jedynie jako tekst. Ponadto warto zadbać o odpowiednie enkodowanie danych w CSS, aby zapobiec wstrzykiwaniu złośliwego kodu także w stylach.
Kolejnym ważnym środkiem ochrony przed atakami XSS jest dodanie nagłówków zabezpieczających do odpowiedzi HTTP, takich jak Content Security Policy (CSP), które mogą znacznie utrudnić wykonanie złośliwego kodu na stronie. Również przeprowadzanie regularnych testów bezpieczeństwa, takich jak testy penetracyjne i audyty kodu, jest niezbędne w identyfikacji potencjalnych luk w zabezpieczeniach aplikacji.
Ochrona przed XSS wymaga wielowarstwowego podejścia, obejmującego walidację danych wejściowych, kodowanie wyjścia, oraz stosowanie zasad bezpieczeństwa zarówno na poziomie przeglądarek, jak i serwera. Regularne testowanie oraz implementacja najnowszych technik zabezpieczeń mogą skutecznie zminimalizować ryzyko ataków XSS, zapewniając większe bezpieczeństwo zarówno dla deweloperów, jak i użytkowników.
Ochrona przed Cross Site Scripting z ASCO Cyber Security
Oferujemy kompleksowe rozwiązania zapewniające ochronę, również przed atakami typu xss. Właściwie wdrażając systemy wykrywania i zapobiegania włamaniom (IDS/IPS), które monitorują i blokują złośliwy ruch w sieci, jesteśmy w stanie znacznie poprawić bezpieczeństwo użytkowników w Twojej organizacji. Z drugiej strony dostarczamy również narzędzia typu WAF do ochrony stron internetowych, które zawierają kompleksowe zestawy reguł do wykrywania zwykłych lub zaciemnionych ataków XSS w przychodzących żądaniach. Już domyślna polityka bezpieczeństwa naszych urządzeń zapobiega wszystkim atakom XSS bez konieczności dodatkowej konfiguracji lub zmian w kodzie aplikacji internetowej. Zachęcamy do kontaktu!
